Tarihte gemi ile yaşanan facialar çoktur.
Titanik : 1912 Yılında daha ilk seferinde buz dağına çarparak, çarpma anından itibaren 2 saat 40 dakikada 1514 kişi ile sulara gömülmüştü. Sonra ortaya çıktı ki ; gemide kurtarma için yeterli filika yoktu. Oysa gemi en ileri teknolojilerle üretilmişti ve batmaz gemi olarak anılıyordu, battı.
Struma : 1941'de İkinci Dünya Savaşı sırasında 790 Romanya Yahudisi katliamdan canlarını kurtarmak için kiraladıkları bir kömür gemisiyle Filistin'e gitmek üzere yola çıktılar. Geminin motoru arıza yapınca Sarayburnu açıklarına demirledi. 9 Hafta boyunca yolcusunu indirmesine izin verilmediği için öylece kaldı. Karadan motorlarla gemiye yiyecek ve giyecek yardımları yapıldı. Motoru tamir edilemeyince Karadeniz'e çektirildi ve burada Sovyet denizaltısı tarafından patlatılarak batırıldı.
Bu gemiler acizlikler, ihmaller ve kasıtlarla anıldı. Şu günlerde dünyayı ayaklandıran Corona virüs salgınının bir parçası olan Diamond Princess gemisinde yaşananlar da filmlere konu olacak türden. 3711 Yolcunun karantinaya alındığı bu koca gemi bir salgının bu boyutta yaşandığı ilk gemi oldu.
Daha geçen yıl biz de böyle bir geminin içinde aynı sularda 20 gün gemi yolculuğu yapmışken, bu travmayı yaşamamış olmaya şükrediyoruz. Biz bu 20 gün boyunca Hong Kong, Singapur, Tayvan, Vietnam, Çin liman şehirleri ve Tokyo'da son bulan bu gezide geminin tadını çıkarmış ve son derece lüks inşa edilen İtalyan gemisinde muhteşem 20 gün geçirmiştik. Diamond Princess gemisi yolcuları da ne hayallerle, planlarla böyle yola çıkmıştı.
Uzakdoğu'da ilerleyen ve içinde 3711 yolcu ile bir virüs taşıyan gemi hiçbir şeyden habersiz yoluna devam ediyordu. Bir gün kaptanın anonsu duyuldu. 80 Yaşında bir yolcu Hong- Kong'ta gemiden ayrıldıktan bir hafta sonra hastalanmıştı ve Corona Virüsü taşıdığı tespit edilmişti. Bu anonsla muhteşem tatil de bitmiş oldu ve gemi daha da hızlanarak, Japonya'nın liman kenti Yokohama açıklarında demirledi, sağlık personeli ve doktorlar gemiye bindiler. Tüm yolcuların ateşlerini ölçüp, öksürüklerini kontrol ettiler, şikayetlerini dinlediler.
İlk virüs anonsu yapıldıktan sonra gemideki yolcular büyük açık büfelerden yemek yemeye devam ettiler. 700 Kişilik tiyatro salonunda gösterileri izlediler, geceleri barları doldurdular ve dans ettiler.
Cruise Direktörü ilk olarak ping-pong, karaoke, Bollywood dans derslerini kaldırdı. Ancak herkes gemide dolaşıyor, yemek saatlerinde restoranlara gidiyor, bir arada eğleniyordu, herkes dışardaydı. Virüsün varlığına rağmen akşam bir şarkıcının performansını dinlediler, barlarda oturdular, tam 72 saat böyle geçti. Japon Hükümeti'nin iki hafta boyunca ciddi önlemler getirmemesi nedeniyle gemi bir felakete dönüştü, virüs 691 yolcuya bulaştı. Bu sayı virüsün Çin ana karasının dışındaki bir alanda en yüksek bulaşma sayısı oldu.
Gemide çalışan 1000 kadar mürettebat geceleri kendilerine ayrılan katlarda birbirleriyle aynı odaları, banyoları paylaştılar ve virüsü birbirlerine bulaştırdılar. Bu arada bazı yolcuların ateşi çıkmıştı ama virüs için test edilmediler. Karantina dönemi başladıktan sonra bile yolcular yemek salonlarında birlikte yemek yemeye devam ettiler, büfelerden aynı kepçelerle yemek aldılar, tuzluk-biberlikler kullandılar.
Ateşi çıkan yolcular günlerce odalarında bırakıldılar. Hatta bazı sağlık görevlileri ve doktorlar yeterli koruyucu ekipmanları olmadan gemide çalıştılar. Hastalığı kesinleşen mürettebat ise diğer arkadaşlarıyla birlikte aynı odada uyumaya devam ettiler.
Yolcular bir gün sonra limandan ayrılırız diye düşündüler ama Japon Sağlık Bakanlığı gemide 10 kişinin Corona virüsü taşıdığını açıkladı. Bu durumda kime bulaşıp bulaşmadığı bilinmediğinden hastalığın kuluçka döneminde 14 gün boyunca izole kalmaları gerekiyordu. 2666 yolcu karantinaya alındı.
Yolcular odalarından dışarı çıkmayacak ve gemide dolaşmayacaktı. Bütün zamanını odada geçiren yolcuların düşünmek için çok zamanları vardı. Acaba virüse bulaştık mı? nerede bulunmuştuk? ne olmuştu? Katıldıkları aktiviteleri, oyunları, yemekleri, çay saatlerini düşündükçe yaşadıkları güzel anlar bir bulutla kaplandı. Önceki limanlarda karaya yanaştıklarında tur yapmak için şehir otobüslerine binenler olmuştu, düşünmeye ve korkmaya başladılar.
Gün geçtikçe hastalığa yakalananların sayısı daha da arttı. İlk gün 10 kişi sonraki gün 10 kişi sonra 41 kişi ve böyle devam etti. Yolcular kendilerine doğrunun söylenip söylenmediğinden endişeliydiler. Anında bilgi almaları mümkün olmuyor, yetkililerden açıklamalar çok gecikmeli geliyordu. Hasta sayısını merak ediyor ve gemiye yanaşan ambulansları sayıyorlardı. Bazı Japon yolcular da "ilaç ve bilgi istiyoruz" diye çarşafları pankart yapıp asmışlardı.
Sağlık görevlileri penceresiz kabinlerde kalan yolcuları temiz hava molaları için açık havaya çıkarmaya başladılar ve birbirlerine 6 metreden daha az yaklaşmamalarını tembihlediler. Açık havaya çıkıldığında ise bazı yolcuların maskelerini takmadıkları görülüyordu. Beş gün sonra yolculara daha etkili maskeler dağıtıldı ve kapılarına servis ve yardım için gelen mürettebatla konuşurken takmaları istendi.
Japon hükümeti bir açıklama ile 80 yaş üstü yolcuların ve penceresiz kabinlerde kalanların karada tedavi edilmelerinin daha iyi olacağını duyurdu. Ateşi olduğunu düşünen yolcular sağlık görevlilerini kabine çağırdılar. Bazı çiflerden biri ateşli olduğu için gemiden indirilip ambulansa alındı, eşiyse kabinde bırakıldı.
Tüm bunlar olurken mürettebat günde 13 saat mesai yapmaya başladı. Hazırlanan yemekleri, ikramları 1500 odaya servis etmeye, konuklar için havlu, çarşaf, ikramlar bırakmaya başladılar. Tüm zamanı odasında karantinada geçiren misafirleri için sudoku kağıtları, origamiler, güzellik maskeleri ve 14 Şubat için çukulatalar dağıtıldı. 1045 Mürettebat sürekli kabinlerdeki misafirlerle irtibatta oldular, diğer mürettebatla banyoları, yemekhaneleri paylaştılar ve 85'i virüse bulaştı.
Kabinlere dağıtılan malzemeler
Çalışanlardan bazıları ateşli olduğu halde arkadaşlarıyla aynı odayı paylaştı. Birisi "kontamine olmuş bir kutuya sıkıştık" dedi. Bulaşıcı hastalıklarla ilgili bilgisi olmayan ve yardım etmek isteyen ama gerekli önlemleri almayan, koruyucu giysiler giymeyen bazı yetkililer ve bürokratlar da virüse bulaştı. Hatta bazı hemşirelerin maske takmadan hasta muayene ettikleri görüldü.
Yolcular kabinlerde geminin TV yayınlarında sihirbazlık gösterileri, filmler izlediler, jimnastik hareketleriyle kabin içinde spor yaptılar. Sosyal medyada çokça vakit geçirip, karantina deneyimlerini mesajlarla ve videolar çekerek paylaştılar ve eve dönmek için umutsuz olduklarını söylediler.
Cruise direktörü gemideki interneti bedava yaptıklarını açıkladı, Japon Hükümeti, aileleri ile haberleşmeleri, dış dünya ile, doktorları ile bağ kurmaları için her kabine bir IPhone 6S Cep telefonu dağıttı.
Yolcular geminin havalandırma sisteminin havayı odalardan odalara taşıyabileceğinden endişe duyduklarını söylediler, giderek endişenin dozunu arttırdılar. Amerikalı yolcular elçilikleriyle irtibata geçtiler ve endişelerini aktardılar, yetkililer hava geçişinin olmasının mümkün olmadığını söyleyerek odalarında kalmalarını istediler.
10 gün sonra Amerikalı yetkililer yolcularına bir açıklama göndererek, gemide virüsün yayılma ihtimalinin yüksek olduğunu, karantina süresi dolmadan önce onları alıp Teksas ve Kaliforniya'da 14 gün karantinada tutacağını söyledi. Fakat tahliye sorunlu hale geldi. Amerikali 328 Yolcu ve mürettebat Tokyo'da havaalanına gitmek için beklerken aralarından 14 kişinin test sonuçlarının pozitif çıktığını, corona virüs taşıdıklarını öğrendiler.
Gemiden inmiş bulunan yolcular asfaltın üstünde saatlerce Amerikan ve Japon Sağlık Bakanlığı yetkililerinin şimdi ne yapılacağı hakkındaki görüşlerini ve kararını beklediler. Amerikan Dışişleri Bakanlığı yolcularının tamamını alacağını açıkladı. Yetkililer, virüs bulaşanların hastalık semptomlarını göstermediklerinden uçuşlarında bir sakınca görmediklerini açıkladılar.
Amerika yolcuları taşımak için uçak gönderdi ve 10 metrelik bir naylonla uçağın arka tarafını bölmeledi. Virüse bulaşan 14 yolcu bölmenin arkasına oturtuldu. Uçağa binerken yolcular 6 metrelik mesafeyi korumadılar ve virüs bulaşan kişilerle yakın temas halinde uçağa bindiler. Bu uçakta business class yolcular yoktu, yerine corona virüs bulaşan yolcular vardı.
Amerika'da Teksas'a gönderilen yolcular bir kargo uçağına bindirildiler. Bazı yolcular film izlemek yerine kulaktan ateş ölçümlemesi yaptıklarını, can yeleklerinin koltuk altlarında olmadığını, oksijen maskelerinin bulunmadığını söylediler ve kargo uçağında bir eşya gibi taşındıklarından şikayet ettiler. Bu hangar gibi uçakta görevli olanlar da koruyucu giysiler içindeydiler.
Bundan sonra Yokohoma'daki karantina süresi dolduğunda ülkeler, Japon yolcular da dahil olmak üzere kendi vatandaşlarını gemiden çıkarmaya başladılar. Tokyo yaz olimpiyatlarına hazırlanırken en büyük kaygısı virisün karaya daha fazla yayılmasıydı.
Bazı bilim adamları gemideki karantinanın aynı ortamda yüksek aktif etki oluşturduğunu ve insanları virüse sahip bir kapta tuttuklarını söyledi. Bir başka epidemiyolog bunun etik olmadığını, yolcuların kabul edilemez bir riske sokulduğunu söyledi.
Japon yetkililer eldeki test setlerinin yetersizliğinden dolayı ancak 470 yolcuya virüs testi yapabilmişti. Gemideki yolcuları odalarına kilitlemeye kim karar vermişti? Japon Hükümeti. Çünkü gemi Japon sularındaydı ve gemi hükümetin karantina kurallarına uymak zorundaydı.
Peki hasta olmayanların da hasta olanlarla aynı ortamda zorla tutulması insan haklarına aykırı mıydı? Küresel Sağlık Hukuku Araştırmacısı bir uzman, enfekte olmuş insanların karantinaya alınması gerektiğini söylerken, keyfi yapıldığında insan hakları yükümlülükleriyle uyumlu olmadığını açıklıyordu.
Tokyo'da bir bulaşıcı hastalık uzmanı doktor da bir geminin asla bir karantina olamayacağını, bir daha bunu kesinlikle denememeleri gerektiğini söylüyordu. Eğer öyle yapılmasaydı da 3.700 kişinin gemiden indirilip hastanelere dağıtılması, konaklama ve tedavi imkanları büyük bir operasyonu gerektirirdi. Böylece bu örnek hükümetlerin ve kruvaziyer şirketlerinin bile acil önlem planlarını hazırlamaları gerektiğini gösterdi.
Çin ana karasında 73.000 den fazla hastalık, 1.800 den fazla ölüm gerçekleşti.
Diamond Princess gemisinde virüs bulaşan 691 yolcudan 4 kişi öldü. Bu dört kişi de 80 yaşın üzerindeydi.